Önemli Rollere Sahip Temel Bir Mineral: Kalsiyum Nedir?

Kalsiyum, insanlar dahil tüm canlı organizmaların ihtiyaç duyduğu bir besin maddesidir. Vücutta en çok bulunan mineraldir ve kemik sağlığı için hayati önem taşır. Kalsiyum kanın pıhtılaşmasında değerli bir rol oynamasına, kasların kasılmasına yardımcı olmasına ve normal kalp ritimlerini ve sınır fonksiyonlarını düzenlemesine rağmen, genellikle sağlıklı kemikler ve dişlerle ilişkilendirilen bir mineraldir. Vücuttaki kalsiyumun yaklaşık %99’u kemiklerde depolanır ve kalan %1’lik kısım kan, kas ve diğer dokularda bulunur.

Bu hayati günlük işlevleri yerine getirmek için vücut, kanda ve dokularda sabit bir kalsiyum seviyesini korumaya çalışır. Kandaki kalsiyum seviyeleri çok düşerse, paratiroid hormonu (PTH) kemiklere kan dolaşımına kalsiyum salması için sinyal gönderir. Bu hormon ayrıca bağırsaklardaki kalsiyum emilimini artırmak için D vitaminini aktive edebilir. PTH bir kerede böbreklere idrarda daha az kalsiyum salması için sinyal gönderir. Vücutta yeterli kalsiyum olduğunda, kalsitonin adı verilen farklı bir hormon tam tersini yapmak için çalışır: kemiklerden kalsiyum salınımını durdurarak ve böbreklere idrarla daha fazla kalsiyum atması için sinyal göndererek kandaki kalsiyum seviyelerini düşürür.

19-50 yaş arası kadınlar için önerilen diyet alımı (RDA), kalsiyum için günde 1000 mg’dır. 51 yaş üstü kadınlar için 1200 mg’dır. 19-70 yaş arası erkekler için günlük alım miktarı 1.000 mg’dır; 71+ erkekler için 1200 mg’dır.

Kalsiyum, sadece süt ve diğer süt ürünlerinde değil, birçok gıdada yaygın olarak bulunur. Kalsiyum vücutta sentezlenemez. Bu nedenle dışarıdan gıda yoluyla alınması gerekir.

Meyveler, yapraklı yeşillikler, fasulye, fındık ve bazı nişastalı sebzeler kalsiyum için en iyi kaynaklardır. Kalsiyum aşağıdaki gıdalarda bol miktarda bulunur:

• Süt

• Güçlendirilmiş bitki bazlı sütler

• Peynir

• yoğurt

• kabak

• olgunlaşmış soya fasulyesi

• Badem

• Sardalya

• lahana

• Çin lâhanası

• Ispanak

• Turp

• Yumurta

• Hamsi

• Tuna

• Soğan

• Nohut

• Kereviz

• Fıstık

• Susam

• incir

• keten tohumu

• Tahin

• pekmez

Kan kalsiyum seviyeleri sıkı bir şekilde düzenlenir. Diyet onu düzgün bir şekilde sağlamazsa ve genellikle hiçbir semptom yoksa, kemikler kana kalsiyum salar. Hipokalsemi adı verilen daha önemli bir kalsiyum eksikliği, böbrek yetmezliği gibi hastalıklardan, gastrik bypass gibi sindirim sistemi ameliyatlarından veya diüretikler gibi emilimi engelleyen ilaçlardan kaynaklanır.

Hipokalsemi veya kalsiyum eksikliği belirtileri şunları içerir:

• kas krampları veya zayıflığı

• Parmaklarda uyuşma veya karıncalanma

• anormal kalp hızı

• anoreksiya

Uzun vadede diyetle yeterli kalsiyum almayan veya kalsiyumu emme yeteneğini kaybeden kişilerde kademeli, ilerleyici bir kalsiyum eksikliği ortaya çıkabilir. Kemik kaybının ilk erken aşaması osteopeni olarak adlandırılır ve tedavi edilmezse bunu osteoporoz takip eder. Bu bahiste risk altındaki kişiler şunlardır:

• Menopozdan sonra kadınlar: Menopoz, kalsiyum emilimini artırmaya ve minerali kemiklerde tutmaya yardımcı olan bir hormon olan vücuttaki östrojen miktarını düşürür. Bazen doktorlar osteoporozu önlemek için östrojen ve progesteron içeren hormon replasman tedavisi (HRT) reçete edebilirler.

• Amenore:Adet dönemlerinin erken durdurulduğu veya kesildiği ve en sık anoreksiya nervozalı genç kadınlarda veya çok yüksek fiziksel antrenman yapan sporcularda görülen bir durum.

• Süt alerjisi veya laktoz intoleransı olanlar: Vücut süt, kazein veya peynir altı suyundaki şeker, laktoz veya proteinleri sindiremediğinde ortaya çıkar. Laktoz intoleransı genetik veya edinilmiş olabilir. Uzun vadede laktoz tüketmemek laktaz enziminin aktivitesini azaltabilir.

Kanda çok fazla kalsiyum bulunmasına hiperkalsemi denir. Kalsiyum için Üst Sınır (UL), yiyecek ve takviyelerden günlük 2.500 mg’dır. 50 yaşın üzerindeki kişiler, böbrek taşı, prostat kanseri ve kabızlık gibi belirli durumların riskini artırabileceğinden, özellikle takviyelerden günde 2.000 mg’dan fazla almamalıdır. Bazı araştırmalar, kalsiyumun belirli kişilerde uzun süreli yüksek dozlarda kan damarlarında birikebileceğini ve kalp problemlerine neden olabileceğini göstermiştir. Kalsiyum ayrıca demir ve çinko gibi diğer minerallerin emilimini engelleyebilen önemli bir mineraldir.

Hiperkalsemi belirtileri şunları içerir:

• Zayıflık, yorgunluk

• mide bulantısı ve kusma

• Nefes darlığı

• göğüs ağrısı

• kalp çarpıntısı, düzensiz kalp hızı